Van, kepenk kapatıyor!

VAN-BHA

Van’da esnaflar, son yıllarda derinleşen ekonomik kriz ve hızla artan sabit giderler nedeniyle ayakta kalmakta güçlük çekiyor. 2011’de yaşanan büyük depremin uzun süreli etkilerinin ardından çatışmalı süreçler, Covid-19 pandemisi ve son yıllardaki ekonomik dalgalanmalar, kentteki ticari yaşamı olumsuz etkiledi. Kira, elektrik ve su gibi sabit giderlerdeki fahiş artışlar karşısında gelirini dengeleyemeyen birçok esnaf, işletmesini ayakta tutmak için çeşitli yollar aramaya başladı. Bütün zorluklara rağmen işyerini açık tutmaya çalışan esnaflar, özellikle son dönemde finansman kaynaklarına erişimde yaşadıkları sıkıntılar nedeniyle daha da çaresiz hale geldi. Bankaların yüksek teminat ve ipotek talepleri nedeniyle kredi başvuruları reddedilen esnaflar, bu kez de alternatif finansman arayışına yöneldi. Kentte kepenk kapatmalar her geçen gün artarken, bazı işletmeciler kayıt dışı yöntemlere ve hatta tefeciliğe başvurmak zorunda kalıyor. Yaşanan bu olumsuz tabloya dikkat çeken ve Şehrivan’a konuşan sektör temsilcileri, esnafın daha fazla mağduriyet yaşamaması için devlet destekli ve kolay erişilebilir kredi mekanizmalarının bir an önce devreye alınması gerektiğini vurguladı.

Başkan Görmüş: Vanlı esnaf kepenk kapatmak zorunda kalıyor

Konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan Van Esnaf ve Sanatkârlar Odalar Birliği (Van ESOB) Başkanı Cabir Görmüş, pandemi süreciyle başlayan ekonomik daralmanın, deprem sonrası daha da derinleştiğine dikkat çekerek, “Son yıllarda yaşanan krizler üst üste geldi. Özellikle deprem sonrası ticaretin sekteye uğramasıyla birlikte birçok esnaf kepenk kapatmak zorunda kaldı. Borçlarını ödeyemeyen, çek ve senetlerini çeviremeyen esnafın en büyük beklentisi kredi desteğidir. Ama gelin görün ki, krediye ulaşmak da artık imkânsız hale geldi” ifadelerini kullandı.

“Bankalar, Vanlı esnafa yokmuş gibi davranıyor”

Van esnafın tamamen kendi imkânlarına bırakıldığını belirten Görmüş, şöyle konuştu: “Bankalar, Van’daki esnafa adeta yokmuş gibi davranıyor. En küçük krediye bile ulaşmak için ciddi teminatlar, ipotekler isteniyor. Oysa buradaki esnafın mal varlığı da sınırlı. Kimi zaman gayrimenkul teminatı bile kabul edilmiyor. Hâliyle esnafımız çaresiz kalıyor. Bu şartlarda işini sürdürebilmesi mümkün değil.”

Tefecilik tehlikesi korkutuyor

Tefecilik riskinin yeniden gündeme geldiğini ve bu durumun çok tehlikeli sonuçlar doğurduğunu da vurgulayan Başkan Görmüş, “Kredi bulamayan bazı esnaflar, ne yazık ki çareyi kayıt dışı yollarla para bulmakta arıyor. Bu çok daha büyük bir felaketin habercisidir. O nedenle acil olarak devlet destekli, kolay erişilebilir ve faizsiz kredi modelleri devreye alınmalıdır. Esnaf, günü kurtarmak değil, işini sürdürebilmek istiyor” dedi. Görmüş, yetkililere seslenerek, “Biz esnafın sesi olarak şunu söylüyoruz: Esnaf bu ülkenin temel taşıdır. Eğer esnaf ayakta duramazsa, kentler ve ekonomi de ayakta duramaz. Van’daki küçük esnafa sahip çıkmak, aslında bölgesel kalkınmaya katkı sunmaktır. Biz kimseye yük olmak istemiyoruz. Sadece ayakta durmak için nefes, destek istiyoruz” şeklinde konuştu.

ŞAHİN: VANLI ESNAF CİDDİ SORUNLAR YAŞIYOR

Konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan mali müşavir İbrahim Şahin, Vanlı esnafın yaşadığı sorunlara dikkat çekerek, “Depremden bu yana Van’daki esnaf çok ciddi sıkıntılar yaşıyor. Ticaret döngüsünün tam anlamıyla sağlanamaması, bankaların kredi verirken risk algısını yüksek tutması, esnafın finansal tablolarını ve bilançolarını olumsuz etkiliyor. Bu da kredi başvurularında büyük sorunlara neden oluyor” dedi.

Van’da 10 fabrika daha kuruluyor: 10 bin kişi istihdam edilecek

Verilen kredilerin çok üzerinde teminat talep edilmesinin, esnafı ciddi anlamda zorladığını belirten Şahin, “Bankalar, Van’daki esnafa güvenmiyor. Bunun temel sebebi ise esnafın bilanço ve mali verilerinin yetersiz görünmesi. Ayrıca krediye ulaşım noktasında teminat sunmakta da zorluklar yaşanıyor. Örneğin, 1.000 TL’lik bir kredi için 1.500 TL’lik teminat isteniyor. Esnaf kendi gayrimenkulünü teminat olarak göstermesine rağmen bu da yeterli görülmüyor. Verilen kredilerin çok üzerinde teminat talep edilmesi, esnafı ciddi anlamda zorluyor” ifadelerini kullandı.

Van’da esnafın kepenk kapattığının altını çizen Şahin, “Bu durum doğrudan esnafın ticari hayatını etkiliyor. Çek ya da senet yazıldığında ve nakde ihtiyaç duyulduğunda, krediye ulaşamayan esnaf işyerini kapatmak zorunda kalıyor. Nakit akışını sağlayamayan birçok esnaf iflas ediyor. Bugün Van’da pek çok esnafın kepenk kapattığını üzülerek görüyoruz. Bu durum da bizi çok üzüyor” diye aktardı.

Şahin, esnafın çareyi tefecilerde bulduğunu dile getirerek, “Krediye ulaşamayan bazı esnaflar, ne yazık ki çözümü tefecilerde arıyor. Bu ise çok daha tehlikeli bir yol. Tefeciye bulaşan bir esnaf için geri dönüş çok zor. Elini veren kolunu kaptırıyor. Tefeciler, esnafın kanını emmeden bırakmaz. Bu da iflası kaçınılmaz kılar. Yani bankalardan kredi alamayan esnaf, çaresizlikle tefeciliğe yöneliyor ve bu, sonucu hüsran olan bir süreçtir” diye konuştu.

Esnafın krediye erişimde ciddi sorunlar yaşadığını ifade eden Şahin, “Bu bölgede birçok ekonomik sorunun temelinde geri kalmışlık yatıyor. Van 6. bölge teşviklerinden faydalanan illerden biri olmasına rağmen, bu yeterli değil. Esnafın hem krediye ulaşımında hem de pazar bulmasında çok ciddi sıkıntılar var. Giderlerin fazla olması, maliyetlerin yüksekliği ve ticaret hacminin daralması nedeniyle insanlar ayakta durmakta zorlanıyor” dedi.

Şahin, çözüm önerilerinde bulunarak sözlerini şöyle tamamladı: “Tüm bu tablo gösteriyor ki; bu sorunlara sadece çabayla çözüm bulmak mümkün değil. Merkezi hükümetin, esnaf odalarının ve ticaret odalarının birlikte hareket ederek çözüm üretmesi gerekiyor. Kredi sisteminin gözden geçirilmesi, teminat şartlarının hafifletilmesi, esnafın desteklenmesi büyük önem taşıyor. Aksi hâlde bu bölgede sürdürülebilir bir ekonomik yapıdan söz etmek mümkün değil.”