ABD’de yapılan altı yıllık bir araştırma, Boston’daki fare popülasyonunun insanlar için ölümcül olabilen leptospiroz bakterisini yaydığını ortaya koydu. Genetik analizlerle bir insan vakasının doğrudan farelerle bağlantısı tespit edildi.
ANKARA-BHA
Tufts Üniversitesi’nin öncülüğünde ve Kuzey Arizona Üniversitesi, ABD Tarım Bakanlığı (USDA) ile Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) iş birliğiyle yürütülen altı yıllık araştırmada, Boston şehrindeki 17 farklı noktadan toplanan 328 fare örneği incelendi. 2016–2022 yılları arasında gerçekleştirilen çalışmada, farelerin böbreklerinden alınan örnekler analiz edildi.
Elde edilen bulgulara göre, farelerin yüzde 18’inde leptospiroz hastalığına neden olan Leptospira bakterisi tespit edildi. Bu bakteri, özellikle tropikal bölgelerde yaygın olmakla birlikte, küresel iklim değişikliklerinin etkisiyle artık daha serin bölgelerde de görülmeye başlandı. Genellikle fare idrarı aracılığıyla su birikintileri, toprak veya durgun su kaynaklarına bulaşan bakteri, bu ortamlara temas eden insanlar ve hayvanlarda enfeksiyona yol açabiliyor.
Genetik analizle doğrudan bağlantı kuruldu
Araştırmacılar, 2018 yılında Boston’da görülen bir leptospiroz vakasında, hastadan elde edilen bakteriyel örneğin genetik yapısının, aynı bölgede yakalanan farelerden alınan örneklerle neredeyse birebir örtüştüğünü belirledi. Bu durum, şehir farelerinin doğrudan hastalık kaynağı olduğunu güçlü bir şekilde ortaya koydu.
Çalışmada ayrıca, fare böbreklerinden alınan bakteriler laboratuvar ortamında başarıyla üretildi. Tufts Üniversitesi’nden Dr. Marieke Rosenbaum, bu başarının bilimsel literatürde bir ilk olduğunu vurguladı. Kuzey Arizona Üniversitesi’nden Prof. Dr. Dave Wagner ise, geliştirilen DNA yakalama tekniklerinin bakterinin şehir içindeki yayılımını detaylı olarak izlemeye olanak sağladığını belirtti.
Yüksek risk altındaki gruplar ve şehir içi fare hareketliliği
Araştırmacılar, doğrudan fare teması toplumda sık yaşanmasa da, özellikle evsiz bireyler ve açık alanlarda uyuşturucu kullanan kişilerin leptospiroz açısından daha yüksek risk taşıdığını belirtti. Dr. Rosenbaum, hastalığın çoğu zaman hafif belirtilerle seyrettiğini, bu nedenle tanı ve bildirim oranlarının düşük kaldığını ifade etti. Antibiyotik tedavisiyle vakaların semptomsuz şekilde iyileşmesi, birçok vakanın kayıt altına alınmadan atlatılmasına neden oluyor.
Ayrıca şehirdeki fare hareketliliği de incelendi. Boston’daki fare popülasyonlarının genetik olarak birbirinden ayrıştığı, her mahallenin kendi bakteriyel suşunu taşıdığı ve farelerin ortalama 600 metreye kadar hareket edebildiği gözlemlendi. Yeşil alanlar ve biyolojik koridorlar fareler için geçiş güzergâhı olurken, geniş yollar bu hareketliliği sınırlıyor.
Dr. Rosenbaum, şehir ortamında farelerin tamamen ortadan kaldırılmasının gerçekçi olmadığını belirterek, fare kontrol stratejilerinin hem hayvan popülasyonu hem de hastalıkların yayılımı üzerindeki etkisinin daha kapsamlı anlaşılması gerektiğini vurguladı.
Araştırmanın sonuçları, PLOS Neglected Tropical Diseases dergisinde yayımlandı ve şehirlerde uygulanacak yeni halk sağlığı ve kemirgen kontrol politikaları için önemli bir kaynak olacağı değerlendiriliyor.
